1800 YIL SONRA AYAĞA KALKTI

 

Prof. Dr. ERTEKİN DOKSANALTI

Ölen kişinin yaşarken ki konumunu ölümsüzleştirmek, gelecek nesillere aktarmak amacıyla yapılan heroonlar, mensubu olduğu kent adına faydalar sağlamış yönetici, kahramanlar, sporcular gibi kişiler için inşa edilmiştir. Önemli şahsiyetler için yapılan bu anıtlar onurlandırmanın ve ölümsüzleştirmenin birer simgesi olmuştur.

Antik Dönemin en önemli kentlerinden biri olan Knidos’ta tarihsel süreci boyunca birçok önemli şahsiyet (Eudoksos, Sostratos, Ktesias, Euryphon gibi) yetiştirirken, birçok Knidoslu ise kenti için faydalı olabilecek birçok önemli ilişki kurmuş ya da büyük işler başarmışlardır. Bu şahsiyetlerden bazıları ünlü Romalı lider Gaius Julius Caesar’ın  yakın arkadaşı Theopompos ve Theopompos‘un oğlu Artemidoros gibi. Knidoslular ile Roma arasında Theopompos ile başlayan, Roma’nın önemli politikacıları ve daha sonra imparatorlarla kurulan iyi ilişkiler neticesinde Knidos ‘civitates liberae’ (özgür kent) statüsü almış, bu statüyle birlikte kent büyük bir refaha kavuşmuştur.

Knidos’ta bugüne kadar sürdürülen çalışmalarda üç heroon yapısı gün yüzüne çıkartılmıştır. Bunlar; kentin önemli ana arterlerinden biri olan Liman Caddesi’nde bulunan ‘Liman Caddesi Heroonu’, Korinth Anıtı ve Dionysos Terası’nda bulunan Stoa’da (sütunlu galeri) bulunan Symmachos Heroon‘udur.

Knidos’un sosyal, ticari, dini ve kültürel yaşantısının cereyan ettiği en önemli lokasyonlardan biri olan Stoa’daki bir mekanın yeninden düzenlenmesiyle inşa edilmiş olan Symmachos Heroon’u  2003 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucu gün yüzüne çıkartılmıştır. Stoa, 132 metre uzunluğa sahip 5×4 metrelik 25 oda ve bu odaların batısında bir kaç ek mekandan oluşmaktadır. Stao’nın son mekanın bitişiğinde yer alan merdivenlerin hemen batısında bulunan Symmachos Heroon’u 5.80 x 5.80 metre ölçülerinde olup, kareye yakın bir plana sahiptir. Söz konusu mekân, ön cephede üstyapıyı taşıyan iki köşe payesi ve ortada iki sütunlu bir girişe sahiptir. Girişten itibaren doğu, batı ve kuzeyde bulunan oturma sekisi ve ortasındaki opus-sectile plakalarla kaplanmış alanıyla yapı,  kare formlu bir exedra özelliğine sahiptir. Mekanın kuzey duvarında yer alan yazıtta yapının kim adına ve kimler tarafından onaylanarak adandığını da gösterir.

Söz konusu yazıt içerik olarak: “Demos (halk meclisi), Boule (danışma meclisi), Mnemonion (Hatırlılar Heyeti) ve Gerousia (İhtiyar Heyeti), Aristokleidas oğlu Symmakhos’un oğlu olan hayırsever Symmahkos’u (heykelle onurlandırmıştır). Tanrılara (adanmıştır).”) ifade eder.

Yazıtta adı geçen kişiler Knidos’ta başka yazıtlarda rastlanılmıştır. Söz konusu yazıtta geçen kişilerin soyunun Theopompos’a kadar uzandığı anlaşılmıştır. MS 2.yüzyılın ilk yarasında yaşamışlardır. Knidoslu hayırsever Symmachos, Stoa onarımını ve yeni eklentilerine sponsor olmuş ve mermerlerle süslenmiş olukça anıtsal bir heroon Symmachos’a adanmıştır.

Symmachos Heroon’unda 2020 yılında başlanan koruma ve onarım çalışmaları 2021 yılında tamamlanmış ve ziyarete açılmıştır. Anadolu coğrafyasında içerdiği mimari ve tarihi değerlerler ile önemli bir yere sahip olan Knidos Antik Kenti’nin büyük oranda koruna gelmiş yapılarından Symmachos Heroonu’nun tarihsel ve mekânsal olarak ayağa kaldırılması korunması ve sürekliliğinin sağlanmasında ile koruma ilkeleri çerçevesinde restorasyon ve sağlamlaştırmayı kapsayan geleceğe yönelik çalışmalar tamamlanarak, Knidoslu Hayırsever Symmachos’a adanmış heroon yapısı 1800 yıl sonra  tekrar ziyarete açılmıştır.